برنامه نویسی میکروکنترلر را به صورت حرفه ای بیاموزیم
برنامه نویسی حرفه ای تاثیر خیلی زیادی در راندمان سخت افزار دارد، قبلا در مقاله ای تحت عنوان “میکروکنترلر مقصر نیست مقصر برنامه نویسی است” بررسی کردیم که چقدر برنامه نویسی می تواند تاثیر بسزایی در راندامان و بازدهی سخت افزار داشته باشد، با روشن شدن این مساله مهم ، نکته ای که باید به آن توجه داشت ، بهبود سطح برنامه نویسی است. یکی از مسائلی که به شخصه فکر می کنم نقطه ضعف طراح های الکترونیک و البته برنامه نویس های سیستم های نهفته (embedded systems) است عدم تسلط کافی به مقوله برنامه نویسی است؛ برای بررسی بیشتر این مساله با سیسوگ همراه باشید.
اهمیت برنامه نویسی برای مهندسین الکترونیک
امروزه بیشتر مدارات الکترونیکی از میکروکنترلرها و پردازنده ها استفاده می کنند که نیازمند برنامه نویسی برای عملکرد دلخواه هستند، مقوله ای که در دانشگاه ها به آن پرداخته نمی شود آموزش صحیح برنامه نویسی برای مهندسین الکترونیک است ، مهندسین الکترونیک دید خوبی نسبت به سخت افزار و عملگرد آن دارند اما آیا واقعا فکر می کنید گذراندن یک درس دو واحدی “برنامه نویسی” برای یاد گرفتن مهارت برنامه نویسی کافی است ؟
ممکن است فکر کنید، که کار برنامه نویسی سیستم های میکروکنترلر را می شود به مهندسین کامپیوتر واگذار است ،اما واقعا اینطور نیست؛ سیستم های میکروکنترلری دارای پیچیدگی هایی است که درک آن برای یک مهندس کامپیوتر سخت و دشوار است (البته استثنا همیشه وجود دارد) از طرفی مهندسین کامپیوتر با محدودیت های سخت افزاری آشنایی لازم را ندارد و این خود بزرگترین چالش برای آنها خواهد بود. فکر کنید یک مهندس کامپیوتر بخواهد برنامه ای بنویسد که کلا از 512 بایت RAM استفاده کند.
پس بهترین گزینه برای پر کردن خلاء برنامه نویسی سخت افزار یا همان میکروکنترلر، مهندسین الکترونیک هستند به شرط آنکه مهارت برنامه نویسی خود را بهبود ببخشند و از روش های حرفه ای برای برنامه نویسی استفاده کنند ، ما در سیسوگ سعی خواهیم کرد با مطرح کردن چالش هایی ، مهارت برنامه نویسی دوستان عزیز را محک بزنیم.
چالش برنامه نویسی این پست
امروزه که میکروکنترلر های ARM رواج پیدا کرده‌اند باعث تغییرات شگرفی در طراحی سخت افزار شده است ، پردازنده 32 بیتی که مقدار RAM و FLASH قابلی توجهی دارد و سرعت بالایی را کنار توان مصرفی کم ارائه می کند ، شما ممکن است به یاد نداشته باشید که طراحی میکروکنترلری با استفاده از Z80 یا 8086 چقدر دشوار و پیچیده بود از طرفی برنامه نویسی به زبان اسمبلی برای محاسبات ریاضی بر روی اعداد 32 بیتی یک کابوس تمام عیار بود و یا محاسبات اعشاری و ممیز شناور کار هر کسی نبود اما امروزه به لطف تکنولوژی تمام این کابوس های تلخ تبدیل به یک رویای شیرین شده است. با این همه، تکنولوژی نمی تواند برخی مسائل را حل کند ، برنامه نویسی نیز یکی از این مسائل است. برای چالش این پست فرض می کنیم که یک متغیر 32 بیتی داریم!(با توجه به وجود میکروکنترلرهای 32 بیتی ARM) و قصد داریم تعداد بیت های 1 را در این متغییر شمارش کنیم. برای روشن شدن مساله به جدول زیر توجه کنید
1 2 3 4 | 0x80000001 = 1000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0001 -> 2 Bit Set 0x00000001 = 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0000 0001 -> 1 Bit Set 0xF0000F00 = 1111 0000 0000 0000 0000 1111 0000 0000 -> 8 Bit Set 0xA0000500 = 1010 0000 0000 0000 0000 0101 0000 0000 -> 4 Bit Set |
در واقع ما نیازی به برنامه ای داریم که اگر عدد 0xA0000500 را در ورودی دریافت کرد ، عدد 4 را در خروجی نمایش دهد. ممکن است نوشتن چنین برنامه ای کار ساده ای باشد ولی روش های مختلفی که می شود این برنامه را نوشت بررسی کنیم.
برنامه ای که همه می نویسند
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 | int CountingBitsSet(int data) { int sum=0; for(int i=0;i<sizeof(int)*8;i++) { if((data&(1<<i))!=0) sum++; } return sum; } |
بگذارید اول نحوه عملکرد برنامه رو توضیح بدیم ، بعد خواهیم گفت چرا به لحاظ پرفومنسی جالب نیست ، در این روش ، ما به اندازه تعداد بیت های متغیر حلقه ایجاد کرده ایم و تک تک بیت ها رو به لحاظ یک بودن بررسی میکنیم در صورتی که بیت اول یک بود یک واحد به متغیر sum اضافه میکنیم ، بعد بیت دوم ، بعد سوم و همینطور تا آخرین بیت.
اما چرا میگیم این برنامه به لحاظ پرفومنسی بهینه نیست اولین مساله وجود حلقه است (که ظاهرا اجنتاب ناپذیره) دوم محاسباتی که توی حلقه انجام میشه همونطور که می بینید عملیات مقایسه ای داریم ، شیفت بیتی داریم عملیات منطقی(AND) و جمع داریم یعنی برای هر بار اجرای حلقه کلی محاسبه نیازه که انجام بشه ! اما چطور میشه برنامه رو بهینه کرد ؟ با مطالعه پست “میکروکنترلر مقصر نیست مقصر برنامه نویسی است” میتونید ایده بگیرد.
برنامه ای که بعد از فکر کردن می نویسید
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 | int CountingBitsSet(int data) { int sum=0; for(sum=0;data;data>>=1) { sum += data & 1; } return sum; } |
برنامه ای که مهندس سخت افزار مسلط به میکروکنترلر می‌نویسه
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 | #define GetBB_Adr(VarAddr) ( (__IO uint32_t *) (SRAM_BB_BASE | ( ((uint32_t)VarAddr - SRAM_BASE) << 5) )) int CountingBitsSet(int data) { int sum=0; volatile uint32_t *RamBB = GetBB_Adr(&data); for(int i=0;i<sizeof(int)*8;i++) { sum += RamBB[i]; } return sum; } |
سری میکروکنترلر های Cortex-m قابلیتی دارند تحت عنوان Bit-Banding ؛ این قابلیت به میکروکنترلر اجازه میده که به صورت بیتی به حافظه SRAM دسترسی داشته باشد ، یعنی یک بیت از RAM رو بخونیم یا بنویسیم! از اونجایی که خانواده Cortex-m مخصوص میکروکنترلر ها توسعه پیدا کرده ، این قابلیت که کمک فراوانی به سادگی برنامه نویسی میکنه بهش اضافه شده ، اما این کار چطور ممکنه ؟ برای درک بهتر به تصور زیر دقت کنید.
همانطور که در تصویر فوق مشاهده می کنید هر بیت از حافظه Sram روی یک آدرس دیگه مپ شده که با خوندن یا نوشتن اون آدرس از حافظه میشه به مقدار اون بیت دسترسی داشت.
برنامه ای که حرفه ای ها می نویسند
تا اینجا چند روش ساده رو بررسی کردم و تا جای ممکن اون روش رو با دانش برنامه نویسی و دید سخت افزاری بهینه کردیم ، اما آیا فکر می کنید باز هم میشه بهتر این برنامه رو نوشت ؟ قطعا جواب مثبت هست اما چطور ؟ برای دید بهتر به برنامه زیر دقت کنید
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 | int CountingBitsSet(int data) { static const unsigned char BitsSetTable256[256] = { #define B2(n) n, n+1, n+1, n+2 #define B4(n) B2(n), B2(n+1), B2(n+1), B2(n+2) #define B6(n) B4(n), B4(n+1), B4(n+1), B4(n+2) B6(0), B6(1), B6(1), B6(2) }; unsigned char * p = (unsigned char *) &data; int sum = BitsSetTable256[p[0]] + BitsSetTable256[p[1]] + BitsSetTable256[p[2]] + BitsSetTable256[p[3]]; return sum; } |
بله در برنامه فوق حلقه For حذف شده است و به جای آن از جدول استفاده کرده ایم ، این کار باعث افزایش چشم گیر سرعت اجرای برنامه خواهد شد ، در واقع جدول BitsSetTable256 شامل تعداد بیت های یک اعداد 0 تا 255 هست یعنی یک بایت.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 | static const unsigned char BitsSetTable256[256] = { 0,1,1,2,1,2,2,3,1,2,2,3,2,3,3,4, 1,2,2,3,2,3,3,4,2,3,3,4,3,4,4,5, 1,2,2,3,2,3,3,4,2,3,3,4,3,4,4,5, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 1,2,2,3,2,3,3,4,2,3,3,4,3,4,4,5, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 3,4,4,5,4,5,5,6,4,5,5,6,5,6,6,7, 1,2,2,3,2,3,3,4,2,3,3,4,3,4,4,5, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 3,4,4,5,4,5,5,6,4,5,5,6,5,6,6,7, 2,3,3,4,3,4,4,5,3,4,4,5,4,5,5,6, 3,4,4,5,4,5,5,6,4,5,5,6,5,6,6,7, 3,4,4,5,4,5,5,6,4,5,5,6,5,6,6,7, 4,5,5,6,5,6,6,7,5,6,6,7,6,7,7,8, } |
این که چطور با چهار خط #define چنین جدولی را ایجاد کردیم یک چالش باشد برای شما که جوابش رو پیدا کنید. هر 32 بیت متشکل از 4 بایت است که اگر مجموع بیت های یک هر بایت را هم جمع کنیم حاصل مجموع بیت های متغیر خواهد بود. این اتفاقی است که در ادامه کد افتاده است.
چالش انتهایی
1 2 3 4 5 6 7 | int CountingBitsSet(int data) { data = data - ((data >> 1) & 0x55555555); data = (data & 0x33333333) + ((data >> 2) & 0x33333333); int sum = ((data + (data >> 4) & 0xF0F0F0F) * 0x1010101) >> 24; return sum; } |
این روشی نیست که همه بخوان ازش استفاده کنند؛ نوشتنش که هیچ ، حتی درک این که چطور این برنامه کار میکنه هم کار هر کسی نیست !
آیا کسی میتونه بگه چطور این برنامه کار میکنه ؟
پالت | بازار خرید و فروش قطعات الکترونیک
قطعات اضافه و بدون استفاده همیشه یکی از سرباره‌‌های شرکتها و طراحان حوزه برق و الکترونیک بوده و هست. پالت سامانه‌ای است که بصورت تخصصی اجازه خرید و فروش قطعات مازاد الکترونیک را فراهم می‌کند. فروش در پالت
آیسی | موتور جستجوی قطعات الکترونیک
سامانه آی سی سیسوگ (Isee) قابلیتی جدید و کاربردی از سیسوگ است. در این سامانه سعی شده است که جستجو، انتخاب و خرید مناسب تر قطعات برای کاربران تسهیل شود. جستجو در آیسی
سیسوگ‌شاپ | فروشگاه محصولات Quectel
فروشگاه سیسوگ مجموعه ای متمرکز بر تکنولوژی های مبتنی بر IOT و ماژول های M2M نظیر GSM، GPS، LTE، NB-IOT، WiFi، BT و ... جایی که با تعامل فنی و سازنده، بهترین راهکارها انتخاب می شوند. برو به فروشگاه سیسوگ
سیسوگ فروم | محلی برای پاسخ پرسش‌های شما
دغدغه همیشگی فعالان تخصصی هر حوزه وجود بستری برای گفتگو و پرسش و پاسخ است. سیسوگ فروم یک انجمن آنلاین است که بصورت تخصصی امکان بحث، گفتگو و پرسش و پاسخ در حوزه الکترونیک را فراهم می‌کند. پرسش در سیسوگ فرم
سیکار | اولین مرجع متن باز ECU در ایران
بررسی و ارائه اطلاعات مربوط به ECU (واحد کنترل الکترونیکی) و نرم‌افزارهای متن باز مرتبط با آن برو به سیکار
نویسنده شو !
سیسوگ با افتخار فضایی برای اشتراک گذاری دانش شماست. برای ما مقاله بنویسید.