پرونده قطعات تقلبی الکترونیکی – قسمت اول

من دایدالوس هستم! عاشق خلاقیت و ابتکار. اما مدتی است که به دلیل نارضایتی همکاران، ناچار شدم تا با همراهی سیسوگ پرونده یک جنایت را بررسی کنم. یک جنایت وسیع و بین‌المللی یک تجارت سیاه، تجارت قطعات تقلبی الکترونیکی! روزی از روزها در دفتر خود نشسته بودم که تلفن زنگ خورد …

یعنی کی پشت خطه؟
دیدم زئوس زنگ می‌زند…
تلفن را جواب دادم…

زئوس آشفته و نگران بود، او به من گفت: “سیسوگ به کمک تو نیاز دارد، مهندسان زیادی قربانی قطعات تقلبی الکترونیکی شده‌اند، جزییات پرونده و مشخصات قربانی‌ها را برایت می‌فرستم!” و این‌گونه شد که کارآگاه سیسوگ و دستیارش دالدایوس وارد یک ماجرای پیچیده‌ای شدند…
اندکی گذشت و حکم مأموریت برام ارسال شد:

وای! چه افتخاری! زئوس اطلاعات محرمانه‌ای برایم فرستاد، بسته‌ای شامل نام قربانیان و مظنونین، تعدادی سرنخ و …

سپس شروع به طبقه‌بندی اطلاعات کردم. البته بعدتر کارآگاه سیسوگ به من توصیه کرد که مشخصات کامل مظنونین و قربانیان را ذکر نکنم. مدتی گذشت و ما اطلاعات را طبقه‌بندی کردیم. متوجه شدیم ما با یکی یا دو مجرم طرف نیستیم! با مافیای تمام‌عیار طرفیم! آن‌هم در سطح بین‌المللی! یک مجرم تحت تعقیب بانام “پدرخوانده” سردسته تمام این شرارت‌ها بود، اما هیچ ردی از خودش بجا نگذاشته بود. برای پیدا کردن سرنخ، پرونده‌ها را زیرورو کردیم، به یک کیس برخورد کردم که خیلی تکان‌دهنده بود. جوانکی در یک شرکت مشغول به‌کار شده بود، بردهایی طراحی کرده بود که به شبکه‌ی CAN متصل می‌شد، در پرونده درج‌شده بود که نمونه‌های اولیه خوب کارکرده بود، اما وقتی صدها عدد از این برد تولیدشده بود، حدود نیمی از بردها کار نمی‌کرد، مهندس جوان هر کاری که توانست انجام داد، اما مشکل پیدا نشده بود و از کار خود اخراج شده بود.

دلم به حالش سوخت، با او تماس گرفتم.

– سلام مهندس جوان! من دالدایوس هستم! در مورد مشکلت با بردهای شرکت سؤالاتی داشتم.

– سلام قربان. دیگه مهم نیست! من اخراج شدم!

– آگه اطلاعات بردهایی که کار نمی‌کند رو به هم بدی، قول می‌دم با کارفرمایت صحبت کنم و تو را به‌کار برگردانم!

– اِممم قربان جدی میگویید؟

– بله!

– من دلیل را پیدا کردم ولی دیر شده!

– بگو ببینم چی شد؟

– ما بردها را که به کارخانه مونتاژ فرستادیم، قطعه کم آوردیم. آن قطعه کنترلر شبکه بود و عجله داشتیم. فروشگاه‌هایی هم که نزدیک بودند موجود نداشتند. تعدادی قطعه از فروشگاه حاجی ارزونی خریدیم، بعضیاشون خوب بودند، اما بعضی‌ها نه، آن قطعات چاپ عجیبی داشتند.

– عجب! آدرس حاجی ارزونی رو برام بفرست! من هماهنگ می‌کنم فردا برگردی سر کارت!

– ممنونم قربان!

تلفن را که قطع کردم بلافاصله یک یادداشت برای سیسوگ فرستادم: ” اولین مظنون پیدا شد. ولی باید یه نفر رو به‌کارش برگردانی!”
سیسوگ برایم پیام فرستاد: “دالدایوس، احتیاط کن و برو ازش بازجویی کن! اون جوان رو من به‌کارش برمی‌گردانم!”
بلافاصله راهی بازار شدم و فروشگاه حاجی‌ارزانی رو پیدا کردم. رفتم داخل فروشگاه، یک مرد عجیب غریب آمد جلو و گفت فرمایش؟

– من دالدایوس هستم!

– خب باش!

– بهش گفتم ساعتتو ببین، دقیقا 30 ثانیه مونده تا در مورد اون قطعاتی که ماه قبل به این شرکت فروختی به من آمار بدی، وگرنه …

– وگرنه چی؟!

– وگرنه تو را تجزیه می‌کنم و از کربن بدنت مقاومت درست می‌کنم، من از طرف سیسوگ مامور هستم!

خلاصه تا اسم سیسوگ رو شنید، آب دهانش رو قورت داد و گفت: “قربان کار من نبود. من اون قطعات رو از چین خریدم، دیدم قیمتش خوبه، تمامشو خریدم، اون جوان هم چند روز قبل کارش لنگ بود، قطعاتو بهش دادم. همین.”

– عجب، اطلاعات جایی که قطعاتو خریدی برام بنویس، یک نمونه از قطعه هم به من بده!

ظاهراً قطعات از یک فروشگاه کوچک در چین خریداری‌شده بود. سیسوگ عازم چین شد تا اطلاعات بیشتری کسب کند. من هم قطعات رو به آزمایشگاه فرستادم. دراین‌بین قطعات مشابهی رو پیدا کردم، قطعات نو بودند ولی کار نمی‌کردند. با کمپانی سازنده یکی از قطعات تماس گرفتم. آنها نیز گفتند: “برای اجتناب از قطعات الکترونیکی جعلی ما با بازبینی بصری همه بسته‌بندی‌ها شروع می‌کنیم. برخی از علائم زیر را جویا شوید:

– وجود اشتباه در برچسب تولیدکنندگان.

– تأیید اینکه کد تاریخ‌های بر روی برچسب، نشانگر تاریخ کدهای مربوطه می‌باشد.

– کد تاریخ‌هایی که ممکن نیست! به‌طور مثال تاریخ جنگ جهانی اول، یا تاریخ 80 سال بعد، حتی ماه هفدهم سال!

– اگر قطعات حساس به رطوبت باشند، آنها نیاز به یک بسته خشک و یک نشانگر رطوبت دارند. اغلب تقلبی‌ها برخی از کارت‌های حساس به رطوبت موردنیاز را فراموش می‌کنند. همین‌طور الزامات دیگر را معمولاً می‌توان در برگه مشخصات قطعه یافت.

چند روز بعد سیسوگ از چین برگشت، سرنخ‌های خوبی را در قالب یک گزارش تحویل من داد: “راهنمای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی از قطعات اصلی”.

با این گزارش همراه باشید:

تجارت قطعات تقلبی الکترونیکی در چین، بسیار رشد پیداکرده است.

انبوهی از بردهای الکترونیکی، ضایعات کارخانه‌ها و … از راه دریا به کشور هنگ‌کنگ می‌رود و در آنجا نیز به مرز چین ترانزیت و یا قاچاق می‌شود.

در چین و بخصوص منطقه شنزن، کارگاه‌هایی جهت بازسازی (ReNew) و حتی جعل قطعات الکترونیک وجود دارد. در ادامه راهکارهایی جهت شناسایی قطعات تقلبی الکترونیکی معرفی خواهد شد. پیش از هر چیزی شایان‌ذکر است که خرید کلیه قطعات بایستی از مراجع رسمی و معتبر انجام گیرد. البته متأسفانه در کشور ما قطعات تقلبی و بازسازی‌شده بسیار زیاد هستند. بیشتر جعل قطعات، شامل نیمه‌هادی‌ها و به‌خصوص آی‌سی‌ها است.

همچنین جعل قطعات به چند روش صورت می پذیرد:

گزارش های سیسوگ اطلاعات خوبی را در برداشت، همچنین سیسوگ گفت که “پدرخوانده” در چین کارگاه‌های زیادی دارد، توی بعضی از این کارگاه‌ها، مزد کارگران بسیار ناچیز است.

چند روز بعد یک گزارش به‌دست ما رسید:

راهکارهای جلوگیری از دریافت قطعات تقلبی الکترونیکی

ما از ساده‌ترین ابزارهای لازم برای شناسایی قطعات تقلبی الکترونیکی شروع خواهیم کرد. شما به تمام ابزارهای استاندارد برای دست زدن به قطعات حساس الکترواستاتیک نیاز دارید.

برای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی شما همچنین باید یک میکروسکوپ با حداقل بزرگنمایی X33 داشته باشید. همچنین مهم است که شما یک دوربین نصب‌شده بر روی میکروسکوپ خود داشته باشید. بعضی از فرآیندهای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی، شمارا مجبور به ارسال کپی عکس‌ها به منابع مختلف برای ارزیابی آن‌ها می‌کند. علاوه بر یک میکروسکوپ، شما نیاز به یک حلال برای بررسی طولانی بودن دوام علامت‌گذاری‌های چاپ‌شده روی قطعه دارید. استون یک ماده شیمیایی رایج برای این تست است، اما روش پیشنهادی یک حلال کمتر سخت است ترکیبی از 3 ذره معدنی و یک بخشی الکل است. این مخلوطی است که در استاندارد نظامی MIL-STD-883 (روش 2015.13) برای تعیین مقاومت چاپ روی قطعات بکار می‌رود.

با ما همراه باشید تا در قسمت دوم این مقاله شمارا با انواع راه‌کارهای عملی برای تست قطعات تقلبی الکترونیکی آشنا کنیم.