دارکوب بی پر و بال یا داستان امواجی مرموز از ریگا

دوستان همراه سیسوگ حتماً پیگیر سری مقالات رادیو آماتوری که با زحمات یکی از دوستان علاقه‌مند تهیه می­شود هستند. این سری نوشته­ ها مرا به یاد مقاله‌های ویژه­ نامه مجله علم الکترونیک سال 1365 انداخت و حس اشتراک سیسوگی من را واداشت تا این مقاله را عیناً برای مطالعه همراهان بیاورم. ضمن این تذکر که اولاً این نوشته ترجمه خانم شنگرف فام است و ثانیاً هدف بنده فقط مطالعه علمی و فنی این مقاله است نه موارد مطرح شده دیگر در نوشته.در این مقاله می خواهیم درباره دارکوب بی پر و بال یا داستان امواجی مرموز از ریگا صحبت کنیم!

در طول یک دهه یا شاید کمی بیشتر رادیو آماتورها گرفتار ضربان های امواج تداخلی مرموزی هستند. با جهت‌یابی نشان داده شده که این پالس های پرانرژی از شهر ریگا پایتخت یکی از جماهیر شوروی درکنار دریای بالتیک نشأت می‌گیرد. به عقیده شنوندگان دائمی امواج کوتاه (که در اروپا و آمریکا یک سرگرمی محسوب می‌شود) صدای خاص این امواج شبیه صدای کوبیدن پتک است.

این اشخاص نام جالبی بر آن نهاده‌اند، دارکوب!

فرکانس­ هایی که توسط ایستگاه­ های رسمی سخن‌پراکنی در طول امواج کوتاه مورد استفاده قرار دارند عموماً در محدوده بین 4.5 تا 30 مگاهرتز جای گرفته­ اند. اغلب ایستگاه‌ها در باندهایی بین دو محدوده مذکور به کار مشغول‌اند که معمولاً به وسیله طول موجشان معرفی می‌گردند. این طول موج‌ها معمولاً عبارت‌اند از 11,13,16,19,25,31,41,49,60 متر.

از سوی دیگر اغلب مشتاقان هواپیما و مخابرات رادیویی مربوطه، عمدتاً از گام پایینی این امواج یعنی فرکانس‌های بین 1.6 و 4.4 مگاهرتز استفاده به عمل می‌آورند. برای مخابرات آماتوری با مدولاسیون AM این محدوده هنوز پایین­ ترین باند مجاز به شمار می‌رود.

آغاز داستان ما به اوایل سال 1976 برمی­‌گردد، هنگامی­ که اولین تداخل سنگین و شدید در اروپا و آمریکای شمالی بروز کرد و باعث آشوب در طیف فرکانس از 3 تا 30 مگاهرتز شد. در اغلب حالات آثار این تداخل فوق‌العاده عظیم بود به شکلی که مخابرات بین‌المللی در فرکانس‌­های ذکر شده تحت‌الشعاع قرار گرفته و به کلی محو گردید. دوره‌­های زمانی این آشوب رادیویی از چند دقیقه تا چندین ساعت متغیر بود.

آنچه ذکر شد خیلی پیش از آن که گروه‌­های ردیاب کشورهای غربی موفق به کشف منشاء آن شوند اتفاق افتاد و هنگامی که اینان مبداء امواج را یافتند باران اعتراض بود که از سوی انگلستان، آمریکا، کانادا و چندین کشور دیگر بر مسکو باریدن گرفت. ابتدا چنین به نظر رسید که حرکت‌­های دیپلماتیک اثری برجای گذارده است. سپس ناگهان به موازات پایان سال 1976 شوروی­‌ها تصدیق کردند که راهبری تجربیاتی را به عهده داشته­‌اند که سبب بروز چنین اختلالاتی شد.

چنانچه انتظار مي‌رفت شوروي‌ها ماهيت آزمايشات خود را فاش نساختند، اما موافقت نمودند تا اينگونه مخابرات خود را در دوره‌هاي زماني كوتاه‌تری انجام دهند.

کنترل فکر؟

هر چه فرکانس یک موج رادیویی پایین‌­تر باشد، طول موج آن بزرگتر است.

براساس آزمایشات و تجربیات امواجی که با فرکانس برابر چند هرتز نوسان می­‌کنند دارای طول موجی مشابه طول موج طبیعی سیاره زمین هستند پس هرگاه موجی دقیقا برگرد زمین منطبق گردد، رزونانس یا تشدید فوق‌­العاده عظیمی خواهد یافت و بنابراین قادر به پیمودن فواصل بسیار بعید می‌­گردد. این پدیده را خاصیت تشدید شومن (Schumann Resonance) می‌­خوانند و آن فرکانسی است که تحت آن سیاره زمین توسط انرژی الکتریکی تشدید می‌­گردد.

چندی پیش گزارش شده بود که شوروی‌­ها سفارت آمریکا در مسکو را با امواج مایکروویو پرانرژی بمباران نمودند که در نتیجه افراد سفارت دچار بیماری شدند و برخی نیز درگذشتند!

برخی می‌­گفتند که هدف شوروی­‌ها از این کار کنترل فکر افراد سفارت بوده است و حال نیز آیا تجربیات دارکوب مقدمه‌ه­ایی بر چنین کنترلی نیست؟

در میان تمام احتمالات موجود، به علت خارج بودن اغلب ما ازدایره سیاست و اطلاعات دولتی، برای این احتمال پاسخ قانع‌­کننده نداریم. اما فقط نکته‌ه­ایی را خاطرنشان می‌­سازیم و آن یکسان بودن محدوده فرکانسی امواج شومن و امواج مغز انسان است.

ولی حتی این حقیقت نیز دلیل قاطعی بر اثبات کنترل فکر نیست و شاید به سادگی غذای فکر باشد!

دارکوب امروز

دارکوب امروز هم به طور مقطع به پخش برنامه مشغول است. در طول این سالیان مشخص شده که هیچ الگوی معینی در این مخابرات که معمولاً نیم ساعت به طول می‌انجامد موجود نیست. در طول این نیم ساعت‌ها فرکانس آن تغییر می‌یابد، شاید بدین منظور که از بالاترین فرکانس و کمترین طول موج استفاده به عمل آید. اما حتی این نظم نیز متضمن مقصودی نمی‌باشد.

دارکوب معمولا از حدود فرکانس 7 مگاهرتز ظهور می‌­کند و غالبا سبب ایجاد تداخل درباند 40 متر رادیوآماتوری می‌­گردد. در عین حال و همچون گذشته صدای دارکوب را می‌­توان در 20 مگاهرتز نیز شنید.

تصور دانشمندان بر آن است که مجموعه­ ای از فرستنده‌ها دارکوب را می­سازند که به طور متوسط هر یک 50 مگاوات انرژی رادیویی را در فضا پخش می­کند. هریک از فرستنده‌های دارکوب این توان ثابت رادیویی را در باندی به پهنای 200 کیلوهرتز تولید می‌کنند. برای اینکه تجسمی از این ارقام داشته باشید فقط بیان این نکته کافیست که پرقدرت‌ترین ایستگاه رادیویی BBC دارای قدرت خروجی فلاکت باری معادل ۲۵۰ / ۱ قدرت دارکوب یا به عبارت دیگر 200 کیلو وات است!

با استفاده از مدار میوتینگ muting می‌­توان روی باند دارکوب کار مخابراتی انجام داد. بدین معنی که در فواصل ضربان‌­های پرانرژی آن عمل ارسال و دریافت را به انجام رساند. اما متاسفانه در برابر این راه‌حل هوشمندانه مانع کوچکی وجود دارد، اگر دارکوب تصمیم بگیرد (که غالبا می‌­گیرد) تا امواج خود را به صورت پیوسته منتشر کند، آن‌وقت مدار میوتینگ همان‌قدر برای بی‌سیم چی مفید است که یک اتومبیل خوب برای یک ماهی سفید! در این حالت تمامی مخابرات در باند مذکور بوسیله دارکوب جارو می‌­شود.

تصورات ما از دارکوب

این به خوبی شناخته شده که شوروی­ها و دوستانشان هر ساله میلیون‌ها خرج می‌کنند تا صدای رادیوهای غربی از معرض افراد دور باشد این نیز یک احتمال است که دارکوب بخشی از شبکه پارازیت آن‌ها باشد.

اما فکرش را بکنید که چنین کار عظیمی برای چنین مقصودی می­تواند باشد؟

پس آیا مورد مصرف مناسب دیگری برای این منبع پرقدرت انرژی رادیویی وجود دارد؟

اگر روزی سیاستمداران مجبور به فشار دادن دکمه آغاز جنگ شوند، باید به یاد داشته باشند که مخابرات رادیویی در طول یک جنگ اتمی به علت تشعشعات یونیزه کننده به کلی مغشوش می‌گردد. با دانستن اینکه انبوهی از موشک‌های هسته­ ای در زیر دریایی‌های اتمی نصب شده‌اند، یک کشور چگونه خواهد توانست با این ناوگان روز رستاخیز تماس حاصل کند؟

یک‌راه ممکن برای انجام آن ساختن فرستنده­ های رادیویی است که در فرکانس­ های خیلی پایین در حدود چند هرتز کار کنند. چنین فرکانس‌های کمی ثابت کرده­اند که به طور کلی در مقابل تداخل ناشی از یونیزاسیون مقاوم و تأثیرناپذیرند و در عین حال قادر به رسیدن به زیردریایی­ هایی هستند که در اعماق اقیانوس جهانی مأمن گزیده­ اند.

چندین ماه پیش ایالات متحده طرحی را پیشنهاد کرد که پروژه خونین (Sanguine Project) نامیده شده است. مضمون این پروژه ساختن آنتنی به طول یک میلیون متر است که آشکارا به منظور پشتیبانی مخابراتی اجرا می­شود.

گروهی عقیده بر آن دارند که دارکوب نیز نمونه چنین پروژه‌هایی می­باشد. و تنها استثنا در مقایسه با تجربیات شوروی­ ها نبودن این اثر، مدولاسیون عجیب و غریب آن است و بسیار کم فرکانس بودن پروژه آمریکایی‌ها چنانکه می­بینید باز هم به سر جای اولمان بازگشتیم، تفکر روی چیزهایی که نمی­شناسیم.

برخلاف آنچه به نظر می‌رسد هنگامی که دارکوب فعالیت خود را قطع می‌کند، بی‌سیم‌چی­ های شوروی ظاهر می­شوند. آنها از همکاران غربی خود از چگونگی دریافت صدای دارکوب سؤال می­کنند و نیز از جزییات زمان، فرکانس‌های دریافتی و شدت سیگنال آن و تقاضا می­کنند که پاسخ‌ها به یک صندوق پستی در مسکو ارسال شوند.

هنوز هم دو موضوع غیر عادی در داستان دارکوب وجود دارد. اول اینکه رادیو آماتورهای شوروی از فرستنده‌های بسیار دقیقی استفاده می­کنند که قدرت پخش آن‌ها باید 10 کیلو وات باشد. در حالی که در اکثر کشورها به رادیو آماتورها اجازه استفاده از فرستنده‌هایی قوی‌تر از 400 وات داده نمی­شود.

دوم اینکه آنان انگلیسی را به طور برجسته ­ای خوب حرف می­زنند و با این وجود علاقه­ ای به صحبت­ های معمول بین رادیو آماتورها و گپ زدن‌های مخصوص آنان از خود نشان نمی­ دهند و پس از آنکه دریافتند که سیگنال‌های آن‌ها چقدر خوب دریافت شده، خاموش می­شوند و در پرده­ ای از ابهام ناپدید می‌گردند.