من دایدالوس هستم! عاشق خلاقیت و ابتکار. اما مدتی است که به دلیل نارضایتی همکاران، ناچار شدم تا با همراهی سیسوگ پرونده یک جنایت را بررسی کنم. یک جنایت وسیع و بینالمللی یک تجارت سیاه، تجارت قطعات تقلبی الکترونیکی! روزی از روزها در دفتر خود نشسته بودم که تلفن زنگ خورد …
یعنی کی پشت خطه؟
دیدم زئوس زنگ میزند…
تلفن را جواب دادم…
زئوس آشفته و نگران بود، او به من گفت: “سیسوگ به کمک تو نیاز دارد، مهندسان زیادی قربانی قطعات تقلبی الکترونیکی شدهاند، جزییات پرونده و مشخصات قربانیها را برایت میفرستم!” و اینگونه شد که کارآگاه سیسوگ و دستیارش دالدایوس وارد یک ماجرای پیچیدهای شدند…
اندکی گذشت و حکم مأموریت برام ارسال شد:
با احترام، سیسوگ.
وای! چه افتخاری! زئوس اطلاعات محرمانهای برایم فرستاد، بستهای شامل نام قربانیان و مظنونین، تعدادی سرنخ و …
سپس شروع به طبقهبندی اطلاعات کردم. البته بعدتر کارآگاه سیسوگ به من توصیه کرد که مشخصات کامل مظنونین و قربانیان را ذکر نکنم. مدتی گذشت و ما اطلاعات را طبقهبندی کردیم. متوجه شدیم ما با یکی یا دو مجرم طرف نیستیم! با مافیای تمامعیار طرفیم! آنهم در سطح بینالمللی! یک مجرم تحت تعقیب بانام “پدرخوانده” سردسته تمام این شرارتها بود، اما هیچ ردی از خودش بجا نگذاشته بود. برای پیدا کردن سرنخ، پروندهها را زیرورو کردیم، به یک کیس برخورد کردم که خیلی تکاندهنده بود. جوانکی در یک شرکت مشغول بهکار شده بود، بردهایی طراحی کرده بود که به شبکهی CAN متصل میشد، در پرونده درجشده بود که نمونههای اولیه خوب کارکرده بود، اما وقتی صدها عدد از این برد تولیدشده بود، حدود نیمی از بردها کار نمیکرد، مهندس جوان هر کاری که توانست انجام داد، اما مشکل پیدا نشده بود و از کار خود اخراج شده بود.
دلم به حالش سوخت، با او تماس گرفتم.
– سلام مهندس جوان! من دالدایوس هستم! در مورد مشکلت با بردهای شرکت سؤالاتی داشتم.
– سلام قربان. دیگه مهم نیست! من اخراج شدم!
– آگه اطلاعات بردهایی که کار نمیکند رو به هم بدی، قول میدم با کارفرمایت صحبت کنم و تو را بهکار برگردانم!
– اِممم قربان جدی میگویید؟
– بله!
– من دلیل را پیدا کردم ولی دیر شده!
– بگو ببینم چی شد؟
– ما بردها را که به کارخانه مونتاژ فرستادیم، قطعه کم آوردیم. آن قطعه کنترلر شبکه بود و عجله داشتیم. فروشگاههایی هم که نزدیک بودند موجود نداشتند. تعدادی قطعه از فروشگاه حاجی ارزونی خریدیم، بعضیاشون خوب بودند، اما بعضیها نه، آن قطعات چاپ عجیبی داشتند.
– عجب! آدرس حاجی ارزونی رو برام بفرست! من هماهنگ میکنم فردا برگردی سر کارت!
– ممنونم قربان!
تلفن را که قطع کردم بلافاصله یک یادداشت برای سیسوگ فرستادم: ” اولین مظنون پیدا شد. ولی باید یه نفر رو بهکارش برگردانی!”
سیسوگ برایم پیام فرستاد: “دالدایوس، احتیاط کن و برو ازش بازجویی کن! اون جوان رو من بهکارش برمیگردانم!”
بلافاصله راهی بازار شدم و فروشگاه حاجیارزانی رو پیدا کردم. رفتم داخل فروشگاه، یک مرد عجیب غریب آمد جلو و گفت فرمایش؟
– من دالدایوس هستم!
– خب باش!
– بهش گفتم ساعتتو ببین، دقیقا 30 ثانیه مونده تا در مورد اون قطعاتی که ماه قبل به این شرکت فروختی به من آمار بدی، وگرنه …
– وگرنه چی؟!
– وگرنه تو را تجزیه میکنم و از کربن بدنت مقاومت درست میکنم، من از طرف سیسوگ مامور هستم!
خلاصه تا اسم سیسوگ رو شنید، آب دهانش رو قورت داد و گفت: “قربان کار من نبود. من اون قطعات رو از چین خریدم، دیدم قیمتش خوبه، تمامشو خریدم، اون جوان هم چند روز قبل کارش لنگ بود، قطعاتو بهش دادم. همین.”
– عجب، اطلاعات جایی که قطعاتو خریدی برام بنویس، یک نمونه از قطعه هم به من بده!
ظاهراً قطعات از یک فروشگاه کوچک در چین خریداریشده بود. سیسوگ عازم چین شد تا اطلاعات بیشتری کسب کند. من هم قطعات رو به آزمایشگاه فرستادم. دراینبین قطعات مشابهی رو پیدا کردم، قطعات نو بودند ولی کار نمیکردند. با کمپانی سازنده یکی از قطعات تماس گرفتم. آنها نیز گفتند: “برای اجتناب از قطعات الکترونیکی جعلی ما با بازبینی بصری همه بستهبندیها شروع میکنیم. برخی از علائم زیر را جویا شوید:
– وجود اشتباه در برچسب تولیدکنندگان.
– تأیید اینکه کد تاریخهای بر روی برچسب، نشانگر تاریخ کدهای مربوطه میباشد.
– کد تاریخهایی که ممکن نیست! بهطور مثال تاریخ جنگ جهانی اول، یا تاریخ 80 سال بعد، حتی ماه هفدهم سال!
– اگر قطعات حساس به رطوبت باشند، آنها نیاز به یک بسته خشک و یک نشانگر رطوبت دارند. اغلب تقلبیها برخی از کارتهای حساس به رطوبت موردنیاز را فراموش میکنند. همینطور الزامات دیگر را معمولاً میتوان در برگه مشخصات قطعه یافت.
چند روز بعد سیسوگ از چین برگشت، سرنخهای خوبی را در قالب یک گزارش تحویل من داد: “راهنمای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی از قطعات اصلی”.
با این گزارش همراه باشید:
تجارت قطعات تقلبی الکترونیکی در چین، بسیار رشد پیداکرده است.
انبوهی از بردهای الکترونیکی، ضایعات کارخانهها و … از راه دریا به کشور هنگکنگ میرود و در آنجا نیز به مرز چین ترانزیت و یا قاچاق میشود.
در چین و بخصوص منطقه شنزن، کارگاههایی جهت بازسازی (ReNew) و حتی جعل قطعات الکترونیک وجود دارد. در ادامه راهکارهایی جهت شناسایی قطعات تقلبی الکترونیکی معرفی خواهد شد. پیش از هر چیزی شایانذکر است که خرید کلیه قطعات بایستی از مراجع رسمی و معتبر انجام گیرد. البته متأسفانه در کشور ما قطعات تقلبی و بازسازیشده بسیار زیاد هستند. بیشتر جعل قطعات، شامل نیمههادیها و بهخصوص آیسیها است.
همچنین جعل قطعات به چند روش صورت می پذیرد:
- فروش قطعهی دستدوم بجای قطعهی جدید
- قطعههایی که مشخصات ضعیفتری دارد و بجای قطعهی اصلی عرضه میشود.
- قطعاتی که در آزمونهای QC شرکت سازنده، مردود شدهاند و به نحوی به بازار قاچاق شده است.
- قطعهی معیوب بجای قطعه اصلی عرضه میشود.
گزارش های سیسوگ اطلاعات خوبی را در برداشت، همچنین سیسوگ گفت که “پدرخوانده” در چین کارگاههای زیادی دارد، توی بعضی از این کارگاهها، مزد کارگران بسیار ناچیز است.
چند روز بعد یک گزارش بهدست ما رسید:
راهکارهای جلوگیری از دریافت قطعات تقلبی الکترونیکی
- خرید از فروشگاهها و تأمینکنندگان معتبر.
- تستهای بصری و فیزیکی.
- تستهای توصیهشده توسط کمپانی سازنده.
- تستهای مخرب بر روی نمونهها.
ما از سادهترین ابزارهای لازم برای شناسایی قطعات تقلبی الکترونیکی شروع خواهیم کرد. شما به تمام ابزارهای استاندارد برای دست زدن به قطعات حساس الکترواستاتیک نیاز دارید.
برای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی شما همچنین باید یک میکروسکوپ با حداقل بزرگنمایی X33 داشته باشید. همچنین مهم است که شما یک دوربین نصبشده بر روی میکروسکوپ خود داشته باشید. بعضی از فرآیندهای تشخیص قطعات تقلبی الکترونیکی، شمارا مجبور به ارسال کپی عکسها به منابع مختلف برای ارزیابی آنها میکند. علاوه بر یک میکروسکوپ، شما نیاز به یک حلال برای بررسی طولانی بودن دوام علامتگذاریهای چاپشده روی قطعه دارید. استون یک ماده شیمیایی رایج برای این تست است، اما روش پیشنهادی یک حلال کمتر سخت است ترکیبی از 3 ذره معدنی و یک بخشی الکل است. این مخلوطی است که در استاندارد نظامی MIL-STD-883 (روش 2015.13) برای تعیین مقاومت چاپ روی قطعات بکار میرود.
با ما همراه باشید تا در قسمت دوم این مقاله شمارا با انواع راهکارهای عملی برای تست قطعات تقلبی الکترونیکی آشنا کنیم.
با سلام و تشکر از زحماتتون برای نوشتن چنین مقالاتی.
دو مورد از تجربیات من از قطعات تقلبی که به یاد دارم :
۱- منبع تغذیه سویچینگی که برای تعمیر نیازمند ترانزیستور ۱۳۰۰۷ بود ، تراتزیستور های تقلبی به محض جریان کشی بالا میسوختن، اما ترانزیستور اصلی به خوبی کار میکرد.
۲- در یک مدار تستری که طراحی کرده بودم، نیاز به یک آیسی مقایسه گر سرعت بالا داشتم که LM311 رو انتخاب کردم، در مرحله آزمایش اولیه ،تعدادی از این آیسی برای کار خریدم اما بر خلاف انتظار ، اصلا مدار کار نکرد!
متوجه شدم که در واقع آیسی هایی که خریدم LM358 بودن که شمارشون پاک شده و بجاش LM311 نوشته شده که حتی از نظر ترتیب پایه ها هم باهم فرق دارن.
سلام
من به موردی مشابه برای ای سی کنترلر شبکه برخورد کردم
میتونم بپرسم نوع کنترلر شبکه ای که به مشکل خورده تو قضیه ای که فرمودین چی بوده؟
ممنونم
در مورد مخلوط موجود در استاندارد نظامی MIL-STD-883 (روش 2015.13) میشه توضیح دهید؟
استون به تنهایی برای پاک کردن نام قطعات کافی نیست و میخواهم با روشی که در این استاندارد آورده هم امتحان کنم.
از طرفی برای مشاهده سطح سیلیکون قطعه هم راهکاری بفرمایید چون در بیشتر موارد ، نام واقعی قطعه بر روی سطح سیلیکون نوشته شده و این طوری میشه فهمید که 555 را جای 485 نداده باشند.
حلال های رنگ بر را از فروشندگان مواد شیمیایی جویا شوید.
درمورد روش دوم شکستن قطعه تنها راه ممکن است
لطفا اسم فروشگاه رو تو پاسخ نظرم بگید آدم از اونجا نخره!
واقعا چه پول حرام خور هایی پیدا میشن!
سلام دوست عزیز قضیه به این سادگی نیست و این مورد میتونه تو اکثر فروشگاهها اتفاق بیفته
بزودی حتما این مطلب را ادامه خواهیم داد ممنون از شما
سلام و درود
خوب بود. مخصوصا اونجا که با استناد به مقاله MIL-STD-883 منبع معرفی کردی عالی بود تشکر
سپاس از لطف شما
سلام. قسمت دوم چرا حذف شد؟
نیاز به ویرایش داشت مجددا منتشر میشه
شد!؟
معذرت میخام نشده هنوز انشاله تو اولین فرصت مجدد منتشر خواهد شد
ممنونم.
در ضمن به نظرم ان شاء الله در این مورد صحیح هستش.
عالی بود
سلام ممنون بابت مقاله هایی که واقعا کارفردی هستند
این قضیه برای من خیلی پیش اومده
قطعاتی مثل lm2576 که بجای 3 امپر نیم امپر بیشتر تحمل نداشت و بدتر ازهمه ورودیش به خروجیش متصل میشد و….
max485 که زود داغ میکرد و نویز میفرستاد خازن تانتال که بلافاصله داغ میکرد یا بعد یک هفته کار میسوخت و max232, mic29302 , ds1307 , at2616 ، 8705
هر کدو مشکلاتی داشتن
بهترین راهکار
از فروشگاه معتبری که اصل یا کپی بودن قطعه را قید میکنن خرید کنید مثل جوان
جنس اورجینال بخرید نه کپی
به قیمت قطعه در مقایسه با مشابه هاش توجه کنید معمولا اصلی ها چند برابر قیمت دارن ولی ارزش داره
بعد از خرید حتما تست کنید و بدترین شرایط را سرش بیارید
خودتون خرید کنید دست ادم ناشی ندید
بنظرم تست نظری زیاد جواب نمیده
سلام و درود
با این داستان سرایی نشون دادی یه مهندس الکترونیک همه کار میتونه بکنه حتی داستان نویسی
عالی بود ممنون
نمیدونم تبلیغ میشه یا نه ولی انصافا باید گفت
۱۲ ساله با جوان الکترونیک کار میکنم قطعات همه عالی و هر مشکلی هم داشته باشه مرجوع میکنی قبول میکنه
سلام .
واقعا برای مهندسهای الکترونیک توی ایران همین یک کار مونده بود!!!!!.
سپاس بابت زحمتی که برای تهیه این مطالب ذی قیمت کشیدین .
بسیار بسیار ضعیف!
اینکه از جای معتبر باید خریداری بشه رو خودمون میدونیم اما جای معتبر کجاست ؟ دوم همون جای هم که کلی اسم در کرده واقعا معتبر هست ؟ سوم تشخیص فیزیکی و بررسی چاپ و این صحبتا واقعا مسخرست کسی که بخواد تقلب کنه برای کاری نداره یک رنگ با کیفیت هم استفاده کنه من خودم 100 عدد MAX487 از معتبر ترین وارد کننده کشور خریدم کل 100 عددش بعد از کمتر از 20 ساعت میسوخت اخرشم از یک شرکت خرده پا خریدم و به خوبی داره کار میکنه بنظر من همه چی برمیگرده به اعتماد به فروشنده و خودمون زیر تست بزاریم همونم مشخص نیست دوباره همون جنس رو از همونجا خریداری کنیم دقیقا همون جنس ارسال بشه
مثلا همون شرکت خرده پا که MAX478 جنس خوبی به من داد یک بار ازش برای تست 10 عدد DS1307 خریدم و توی پارت بعدی که 100 عدد خریدم کیفیت متفاوت و بد بود
سلام دوست عزیز
اگر قرار باشه ما یک روش بگیم و ادعا کنیم این روش کلی هست مطمئنا جمله نادرستی هست
البته کمی باید صبور بود و قسمتهای بعدی ماجرا را خوند
در اونجا ما کلی عکس و تصویر ارائه خواهیم دید که متوجه خواهید شد اگر در این مسئله متخصص باشید حتما میتونید با درصد بالایی جون سالم به در ببرید
من شخصا چند روزی کنار یکی از این متخصصین در چین تو بازار اصلی الکترونیک بودم
و واقعا جوری تحلیل میکرد و مواردی را میگفت که شاید یک متخصص حوزه جرم شانسی نمیتونست اینقدر جزئیات داخل یک قطعه الکترونیکی ببینه
به هر حال بهتره منتظره قسمتهای بعدی باشید و امیدوارم اون موقع نظرتون عوض بشه
البته خیلی دوست دارم نویسنده این پست هم پاسخ شما را مجزا بده شاید حس بهتری به مطلب پیدا کنید 🙂
دوست عزیز سلام…
وقتی صحبت از تست بصری میکنیم، یعنی زیر میکروسکوپ بررسی کنید.
ضمن اینکه دهها روش برای تعیین اصالت و کیفیت یک تراشه وجود دارد.
تست بصری ساده ترین اونه.
توجه داشته باشید که فروشندگان معتبر اصالت قطعات فروخته شده تضمین میکنند و در صورت معیوب بودن قطعه نیز امکان مرجوع نمودن وجود دارد. همچنین در محصولاتی که حساسیت بالایی دارند دستورالعمل های تست های قبل از تولید برای قطعات تعریف میشود. در مجموعه استاندارد های سری MIL به وفور میتوان این روش ها را پیدا کرد.
دوست عزیز در قسمت بعدی مقاله برخی روش ها و جزییات بررسی خواهند شد.