چگونه یک شارژر سریع (Fast Charger) بسازیم؟
فست شارژ یا شارژ سریع چیست؟
با افزایش روزافزون دستگاه‌های هوشمند و وسایل الکترونیکی همراه، نیاز به شارژر سریع پیش از پیش احساس میشود، امروزه چالش اصلی برای مهندسان، تأمین انرژی موردنیاز این وسایل است. یکی از گزینه‌های پیش رو، استفاده از باطری است. باطری‌ها در سال‌های اخیر جهش‌های تکنولوژیک خوبی داشته‌اند که باعث شده آنها اندازه‌ی کوچک‌تر و ظرفیت بیشتری داشته باشند. افزایش ظرفیت باطری‌ها باعث میشود که مدت‌زمان استفاده‌ی آنها بدون نیاز به شارژ، بیشتر شود و کوچک شدن اندازه‌ی باطری‌ها به سبک و کوچک‌تر شدن دستگاه‌های همراه کمک می‌کند. اما چالش جدیدی ایجاد میشود که مدت‌زمان انتظار برای شارژ باطری است. در این مقاله سعی داریم نحوه ساخت یک شارژر سریع را با استفاده از آی سی CHY103 آموزش دهیم.
با افزایش ظرفیت باطری‌ها قاعدتاً مدت‌زمانی که برای شارژ آنها لازم است نیز بیشتر میشود. فرض کنید درحالی‌که برای رسیدن به جلسه‌ای در خارج از شهر عجله دارید و باید هرچه سریع‌تر خود را به جلسه برسانید و گوشی هوشمند شما نیز تنها 5 درصد شارژ دارد. برای شارژ کامل با استفاده از شارژرهای معمولی حداقل نیاز به 2 ساعت زمان و برای شارژ تا مرز 70 درصد نیز به زمانی حدود یک ساعت و نیم نیاز است. البته توجه کنید که در گوشی‌هایی با ظرفیت باطری بالاتر این زمان به طبع زیادتر خواهد بود. قاعدتاً صرف چنین زمانی باعث خواهد شد که جلسه را از دست بدهید.
شاید برای شما مفید باشد: ساخت شارژر باتری اسیدی
اما راه چاره چیست؟
تکنولوژی‌ای که در سال 2013 برای اولین بار توسط شرکت کوالکام (Qualcomm) مطرح و همزمان با ارائه‌ی پردازنده Snapdragon 600 از آن پرده‌برداری شد، تکنولوژی شارژ سریع یا فست شارژ است که به شما امکان می‌دهد که باطری گجت همراه خود را در سریع‌ترین زمان ممکن به اندازه‌ی قابل‌قبولی شارژ کنید.
شرکت کوالکام تاکنون چهار نسل از فست شارژ را معرفی کرده و توسعه داده است.
همانطور که می‌دانید زمان شارژ رابطه مستقیمی با توان پمپ شده به دستگاه دارد. در نسخه‌ی اولیه از این تکنولوژی، شارژر تنها قادر به ارائه‌ی 10 وات توان بود و در ورژن دوم این میزان تا 18 وات افزایش پیدا کرد. در تصویر زیر می‌توانید ورژن‌های ارائه‌شده از شرکت کوالکام، به همراه مختصری توضیحات را مشاهده کنید:
در مورد +Quick Charge 4، آخرین تکنولوژی معرفی‌شده از سوی شرکت کوالکام، ادعا شده که: 5 دقیقه شارژ برای 5 ساعت استفاده از گجت همراه.
فست شارژ (Quick Charge) چطور کار می‌کند؟
غیر از کوالکام شرکتهای دیگری هم هستند که تکنولوژی Quick Charge را توسعه داده‌اند، اما به دلیل پیش‌قدم بودن شرکت کوالکام و استفاده از تجهیزات رایج (به‌عنوان‌مثال سیم مورداستفاده)، در این مقاله سیستم پیشنهادی کوالکام را بررسی میکنیم.
چیزی که مشخص است، فرایند شارژ سریع‌تر تنها با اعمال توان بیشتر به دستگاه ممکن خواهد بود. برای بالا بردن توان همانطور که آگاه هستید دو راه وجود دارد: زیاد کردن جریان اعمالی یا بالا بردن ولتاژ. در نسخه‌ی اولیه از Quick Charge ارائه‌شده، جریان شارژ را تا 2 آمپر بالا بردند که باعث انتقال توان 10 واتی میشد. مسائل و محدودیت‌های زیادی برای بالا بردن جریان مطرح است؛ یکی از اساسی ترین محدودیت‌ها، مقاومت سیم مورداستفاده است. با بالا رفتن جریان، افت ولتاژ صورت گرفته روی سیم بیشتر خواهد شد و حتی در نمونه‌های نامرغوب از سیم شارژر به دلیل مقاومت بالای سیم اصلاً امکان عبور جریان بیش از یک آمپر نیست و از طرفی بالا بردن جریان، باعث ایجاد تلفات بیشتر در المان‌های الکترونیکی و تولید گرمای بیشتر میشود.
بنا بر دلایل ذکرشده، در نسخه دوم به‌جای افزایش جریان، ولتاژ افزایش پیدا کرد. با افزایش ولتاژ، توان نیز افزایش پیدا می‌کند؛ با این تفاوت که مقدار مقاومت سیم شارژر تأثیر کمتری در فرایند شارژ خواهد داشت و گرمای کمتری ایجاد میشود و امکان کوچک‌تر کردن شارژها نیز وجود دارد. در ورژن دوم امکان انتخاب ولتاژ بین ولتاژهای 12 ,9 ,5 توسط گجت وجود دارد. در ورژن سوم نیز، امکان تعیین ولتاژ در بازه‌ی 3.6 تا 20 برای گجت مورداستفاده وجود دارد.
شارژر چطور ولتاژ مناسب را انتخاب می کند؟
همانطور که در مقاله‌ای تحت عنوان “همه‌چیز در مورد مدار شارژر باطری‌های لیتیوم یون” به بایدها و نبایدهای فرایند شارژ باطری‌های نیکل کادمیم پرداختیم، یکی از پارامترهای مهم در خصوص شارژ انواع باطری، مسئله‌ی دما است. با شارژ شدن باطری، گرما ایجاد میشود و اگر کنترل نشود که باطری با چه سرعتی افزایش دما دارد یا دمای آن تا چه اندازه افزایش پیداکرده است، موجب آسیب دیدن باطری و حتی انفجار آن خواهد شد.
جدول فوق نشان‌دهنده‌ی افزایش دمای باطری با توجه به ساختار شیمیایی آن و نوع فرآیند شارژ است.
با توجه به خطرات افزایش دمای باطری، لازم است در صورت افزایش دما، توان اعمال‌شده از سوی شارژر کاهش پیدا کند تا احتمال صدمه دیدن باطری کم شود.
توضیح در خصوص پارامتر C ذکر شده در جدول :
اگر یک باتری 3.7 ولت و 2000 میلی امپر ساعت داشته باشید و از آن 2 آمپر جریان بکشید در عرض یک ساعت تمام میشود ولی اگر تصمیم دارید که 4 آمپر جریان بکشید اول باید ظرفیت تخلیه باتری را نگاه کنید.
ظرفیت تخلیه × جریان (آمپر ساعت) = مقدار حداکثر جریانی که میشود از باتری کشید
همچین پارامتری برای شارژ کردن باتری هم صادقه، یعنی هر باتری یک ظرفیت تخلیه و یک ظرفیت شارژ دارد. یعنی اون باتری که مثالشو زدم اگر ظرفیت شارژش 5 باشه می‌توانید با جریان 10 امپر شارژ کنید. اکثر باتری های لیتیوم پلیمری که در کواد کوپترها استفاده میشه ظرفیت شارژی 1C دارند (بعضی ها هم 0.1C).
اما چطور شارژ و گجت هوشمند در ارتباط هستند و گجت قادر به کنترل ولتاژ شارژر است؟
همانطور که می‌دانید کابل‌های USB دارای چهار رشته سیم هستند که دو رشته سیم به نام‌های +D و -D وظیفه‌ی حمل اطلاعات را بر عهده دارند. در فرایند شارژ وقتی‌که گوشی هوشمند یا گجت موردنظر تشخیص داد که شارژر متصل شده است، یا اعمال سطح ولتاژهای مختلف بر روی این دو رشته سیم قادر به کنترل ولتاژ خروجی شارژ است. شارژر در ابتدای فرایند شارژ، این دو رشته را به هم اتصال کوتاه می‌کند و به این صورت گوشی متوجه میشود که به شارژر متصل شده است.
عکس فوق ولتاژ خروجی آداپتور شارژ سریع را نشان می‌دهد که با توجه به سطح ولتاژهای +D و -D ولتاژ خروجی را کنترل می‌کند. توجه داشته باشید که در Quick Charge 3.0 دو کلاس کاری وجود دارد که تنها تفاوت آنها در بیش‌ترین ولتاژ خروجی است. کلاس B قادر است تا 20 ولت را تأمین کند.
چگونگی ساخت و پیاده‌سازی فست شارژر:
برای ساخت یک شارژر سریع نیاز به یک مدار کنترل ولتاژ خروجی است که با توجه به سطح ولتاژهای اعمال‌شده به +D و -D ولتاژ خروجی را کنترل کند و بخش دیگری برای ایجاد ولتاژ، موردنیاز است.
برای بخش دوم مدار میتوان از انواع رگولاتورهای موجود در بازار استفاده کرد. توصیه میکنیم که از رگولاتورهای سوییچینگ با فرکانس سوییچ بالا استفاده کنید. در این پروژه ما از LM2596 استفاده میکنیم.
LM2596، یک آی سی سویچینگ با فرکانس سوییچ 150 کیلوهرتز و جریان دهی تا سقف 3 آمپر است و نیاز به المان‌های زیادی برای راه‌اندازی ندارد و در نوع Adj، قادر است ولتاژ خروجی را با استفاده از یک شبکه‌ی مقاومتی کنترل کند. شاید بهترین انتخاب نباشد ولی به لحاظ در دسترس بودن و قیمت، قطعاً بهترین انتخابی است که میتوان داشت.
بخش دوم و درواقع اصلی‌ترین بخش، قسمت کنترل است؛ اینکه مداری طراحی کنیم که قادر باشد با توجه به نیاز گجت مورداستفاده، ولتاژ خروجی را کنترل کند. شاید بتوان با استفاده از چند مقایسه کننده آنالوگ و چند آی سی رفرنس و مقداری گیت دیجیتال آن را طراحی کرد یا از یک میکروکنترلر کمک گرفت؛ اما راه‌های ساده‌تری هم وجود دارد و آن‌هم استفاده از آی سی‌های طراحی‌شده برای این منظور است. خوشبختانه آی سی مذکور به‌تازگی وارد بازار ایران نیز شده است و میتوان آن را با یک جستجوی اینترنتی ساده پیدا و تهیه کرد.
معرفی آی سی کنترل شارژر سریع:
آی سی کنترل شارژ مورد‌استفاده‌ی ما در این پروژه، CHY103 است که توسط شرکت Power integrations تولید شده است. آی سی مذکور قادر به پشتیبانی هر دو کلاس Quick Charge 3.0 است و توان مصرفی خیلی کمی در حدود 1 میلی وات دارد.
آی سی به‌گونه‌ای طراحی شده است که قادر باشد به‌صورت مستقیم با آی سی های فلای بک TinySwitch و TopSwitch در ارتباط باشد. در‌صورتی‌که بخواهیم از دیگر آی سی های رگولاتور در کنار این آی سی استفاده کنیم نیاز است که شبکه فیدبک را به نحوی طراحی کنیم که مشکلی در برقراری ارتباط پیش نیاید.
همانطور که در بلوک دیاگرام آی سی مشاهده میکنید، این آی سی برای تشخیص سطح ولتاژ موردنیاز از 4 عدد مقایسه کننده استفاده می‌کند و تصمیم‌گیری در مورد ولتاژ خروجی با توجه به وضعیت آنها، در Control LOGIC اتفاق می‌افتد.
مدار پیشنهادی برای استفاده از این آی سی را می‌توانید در تصویر زیر مشاهده کنید:
پایه‌ی شماره‌ی 2 یا FA/P را میتوان برای خارج کردن آی سی از مدار استفاده کرد. در مواقعی که اخلالی در رگولاتور اصلی پیش بیاید یا به هر دلیلی قصد داشته باشیم که آی سی CHY103 را از مدار کنترل فیدبک خارج کنیم، می‌توانیم با تحریک پایه FA/P این کار را انجام دهیم.
با انتخاب مقاومت مناسب برای پایه‌ی شماره‌ی 7 یا REFERENCE، میتوان بین کلاس A و B یکی را برای مدل شارش انتخاب کرد. قبلاً اشاره کردیم که کلاس B در ورژن سوم از شارژ سریع کوالکام، قادر به تأمین ولتاژ تا سقف 20 ولت است. پایه‌ی شماره‌ی 8 یا BYPASS برای تشخیص undervoltage و همچنین تأمین ولتاژ موردنیاز برای کارکرد آی سی است.
پایه‌ی شماره‌ی یک یا TEMPERATURE MONITOR، برای رصد حرارت ایجادشده توسط مدار است و در صورت گرمای بیش‌ازحد می‌تواند با اعمال توان کمتر از آسیب دیدن مدار جلوگیری کند. برای استفاده از این پایه تنها نیاز است که آن را یک NTC مناسب وصل کنید.
درنهایت پایه‌ی شماره‌ی 2 یا FEEDBACK DRIVE، پایه‌ای است که با وصل شدن به مسیر فیدبک رگولاتور اصلی، کار کنترل و نظارت بر ولتاژ خروجی را انجام می‌دهد. اگر به بلوک دیاگرام درون آی سی توجه کنید، این پایه به یک مقایسه کننده با ولتاژ Vth متصل شده و از طرفی می‌تواند جریان IT از آن کشیده شود یا به آن اعمال شود؛ همین مکانیسم کمک می‌کند که این آی سی با دستکاری ولتاژ موجود بر روی رفرنس رگولاتور، باعث افزایش یا کاهش ولتاژ خروجی شود.
مدار شارژر سریع سیسوگ
مدار طراحی‌شده شارژر سریع، بر اساس آی سی LM2596 و CHY103 است. در این طراحی قسمت تشخیص خطا در نظر گرفته نشده و سنسور حرارتی آن حذف‌شده است و نیازی به مونتاژ R5 نیست.
مهم‌ترین مسئله در طراحی این‌گونه مدارها، محاسبه‌ی مقادیر مناسب برای شبکه‌ی فیدبک است. با توجه به اینکه ولتاژ رفرنس داخلی آی سی LM2596 معادل 1.23 است و ولتاژ رفرنس آی سی CHY103 معادل 1.265، وجود این تناقض کوچک تمام معادلات اولیه برای طراحی بی‌دردسر را بر هم میزند.
از طرفی جریانی که آی سی CHY103 برای کنترل ولتاژ خروجی به مسیر فیدبک اعمال می‌کند، جریان ناچیز 2 میکرو آمپر است که باید حتماً دقت داشته باشید که مقادیر مسیر فیدبک را به نحوی در نظر بگیرید که جریان اعمال‌شده قادر باشد تغییرات دلخواه را در خروجی به وجود بیاورد. در مسیر فیدبک ما از سه مقاومت R2 ، R3 و R4 استفاده کرده‌ایم. با توجه به جریان 2 میکرو آمپر، بهتر است مجموع مقاومت‌ها در حدود 134 کیلو اهم باشد.
ما از مقادیر 33 کیلو و 1 کیلو برای جبران اختلاف بین ولتاژهای فیدبک دو آی سی استفاده کرده‌ایم؛ به این صورت ولتاژ مبنا برای آی سی CHY103 معادل 1.256 و ازنظر LM2596 معادل 1.23 خواهد بود.
نمونه‌ی ساخته‌شده شارژر سریع سیسوگ
در تصویر فوق نمونه‌ی کامل‌شده از این شارژر سریع را مشاهده میکنید که در حال شارژ گوشی HTC M9 است.
شارژر فوق با گوشی‌هایی از برند LG, samsung, HTC تست شده و بدون هیچ مشکلی فرایند شارژ سریع را انجام می‌دهد.
در زیر نمودار شارژ گوشی HTC One M9 را مشاهده میکنید:
خرید آیسی CHY103
البته راه‌های زیادی برای ساخت یک شارژر سریع وجود دارد که استفاده از CHY103 یکی از راحت‌ترین و قابل‌اعتمادترین راه‌های ممکن است. برای خرید آی سی شارژر سریع می‌توانید به‌راحتی با یک جستجوی ساده در Isee موتور جستجوی قطعات الکترونیکی (موتور جستجوی آی سی، از رؤیا تا واقعیت)، قطعه‌ی موردنظر را در فروشگاه‌های ایرانی پیدا کنید.
دانلود شماتیک و PCB شارژر سریع:
شماتیک و PCB با استفاده از نرم‌افزار altium designer رسم شده‌اند و به‌صورت رایگان و متن‌باز در اختیار کاربران محترم سیسوگ قرار می گیرد.
برای دانلود فایل‌های مربوطه می توانید به اکانت GitHub سیسوگ مراجعه کنید:
دانلود فایل های پروژه Quick-Charge-v3.0.
پالت | بازار خرید و فروش قطعات الکترونیک
قطعات اضافه و بدون استفاده همیشه یکی از سرباره‌‌های شرکتها و طراحان حوزه برق و الکترونیک بوده و هست. پالت سامانه‌ای است که بصورت تخصصی اجازه خرید و فروش قطعات مازاد الکترونیک را فراهم می‌کند. فروش در پالت
آیسی | موتور جستجوی قطعات الکترونیک
سامانه آی سی سیسوگ (Isee) قابلیتی جدید و کاربردی از سیسوگ است. در این سامانه سعی شده است که جستجو، انتخاب و خرید مناسب تر قطعات برای کاربران تسهیل شود. وقتی شما در این سامانه، قطعه الکترونیکی را جستجو میکنید؛ آی سی به سرعت نتایج جستجوی شما در اکثر فروشگاه‌های آنلاین در حوزه قطعات الکترونیک را نمایش می‌دهد. جستجو در آیسی
فروشگاه سیسوگ
فروشگاه سیسوگ مجموعه ای متمرکز بر تکنولوژی های مبتنی بر IOT و ماژول های M2M نظیر GSM، GPS، LTE، NB-IOT، WiFi، BT و ... جایی که با تعامل فنی و سازنده، بهترین راهکارها انتخاب می شوند. برو به فروشگاه سیسوگ
نویسنده شو !
سیسوگ با افتخار فضایی برای اشتراک گذاری دانش شماست. برای ما مقاله بنویسید.